مورد عجیب قاچاق هواپیما | ماجرای هواپیما‌هایی که از مبدا لیتوانی گم شده و سر از ایران درآوردند چیست؟

رویداد۲۴ | لیلا فرهادی: چندین رسانه به نقل از پورتال خبری VZ.Lt لیتوانی در گزارشی که صحت آن برای ما روشن نیست مدعی شده اوایل سال جاری میلادی دو هواپیما از فرودگاهی در لیتوانی بلند شدند و قرار بود به مقصد سریلانکلا و فیلیپین پرواز کنند؛ اما هر دو به طرز مرموزی از مسیر منحرف شده و رادار‌های کنترل ترافیک هوایی آن‌ها تا زمان فرود در ایران قطع شده است.

این رسانه‌ها مدعی شده اند که این دو هواپیما از نوع ایرباس A۳۴۰ بوده و در ماه فوریه عازم جنوب آسیا شده بودند، اما یکی در فرودگاه بین‌المللی مهرآباد تهران و دیگری در فرودگاه چابهار کنارک متوقف شده است.

در ادامه این گزارش‌های عجیب آمده که رادار‌ها و فرستنده‌های دو هواپیما در فرودگاه شیائولیای، لیتوانی روشن بوده، اما به محض ورود به حریم هوایی ایران خاموش شده اند.

گزارش مدعی است که این هواپیما‌ها متعلق به شرکت گامبیایی لیزینگ Macka Invest بوده اند و هواپیمای سوم متعلق به همین شرکت هم قرار بوده در این تاریخ پرواز کند، اما از بلند شدن آن جلوگیری شده است.

این رسانه‌ها به نقل از «اورلیجا کوزادا» مدیر فرودگاه شیائولیای، لیتوانی نوشته: «این هواپیما قرار بود به فیلیپین پرواز کند، اما فرض ما این است که ممکن بود در ایران فرود بیاید... بنابراین وقتی فهمیدیم اولین هواپیما در ایران فرود آمده، آن را رها نکردیم.»

شبکه تلویزیونی لیتوانی روز پنجشنبه اعلام کرده که ایران عملاً هواپیما‌ها را به داخل کشور "قاچاق" کرده و ماهان ایر مدعی مالکیت هر دو هواپیما شده است.

رسانه هایی از جمله «مترو» بریتانیا و lrt لیتوانی مدعی شده اند دلیل این اتفاق تحریم‌های اقتصادی علیه ایران توسط ایالات متحده به دلیل برنامه هسته‌ای است که این کشور را از خرید هواپیما‌های جدید باز داشته است.

«اورو ناویجیکیجا»، یک شرکت ارائه‌دهنده خدمات ناوبری دولتی لیتوانی، به پرتال خبری لیتوانیایی vz.lt گفته که هیچ یک از این سه هواپیما قبلاً هیچ شک و شبهه‌ای ایجاد نکرده بودند.

این سازمان گفته که حرکت آن‌ها در خارج از حریم هوایی لیتوانی در چارچوب قوانین ارائه دهندگان خدمات ناوبری هوایی در سایر کشور‌ها انجام شده است.
گفته می‌شود این حادثه باعث نگرانی شدید مقامات لیتوانی شده است.

عجیب‌تر اینکه گزارش‌ها مدعی شده که این اولین بار نیست که هواپیما‌ها به طور مرموزی وارد ایران می‌شوند.

آن‌ها مدعی اند که در دسامبر ۲۰۲۲، چهار فروند هواپیمای تجاری ایرباس A۳۴۰ که از ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی برخاسته بودند و عازم ازبکستان بودند تغییر مسیر داده و در ایران فرود آمدند. در آن زمان هم، فرستنده‌ها دقیقاً به همان روشی که در ماه فوریه خاموش شدند، خاموش شده بودند.

بیشتر بخوانید: ناوگان هوایی دچار بحران شد؛ کمبود ۲۵۰ هواپیما!

ماجرا از چه قرار است؟

برخی رسانه‌ها در ماه‌های فوریه و مارچ به خبر گم شدن و دوباره پیدا شدن دو فروند هواپیما در ایران که از لیتوانی پرواز کرده بودند، اشاره کرده اند. رسانه «موتولوکو» در گزارشی به کمبود هواپیما در ایران اشاره کرده و گفته این یکی از روش‌های خرید هواپیما توسط ایران است.

ایران برای دور زدن تحریم‌های اعمال شده بر خرید هواپیما‌های مسافربری، سعی می‌کند از سراسر جهان هواپیما خریداری کند. در پایان سال ۲۰۲۲، رسانه‌های آلمانی نوشتند که ایران چهار فروند هواپیمای ایرباس ۳۴۰ خریداری کرده که قبلاً متعلق به ترکیش ایرلاینز بوده و قرار بود رسماً به ازبکستان منتقل شود، اما در تهران فرود آمد. سال ۲۰۲۳ ایران دو ایرباس A۳۴۰ که قبلاً به نیروی هوایی فرانسه تعلق داشته را خریداری کرده است.

این رسانه توضیح داده که همه این «خریدها» زنجیره‌ای از رویداد‌ها را دنبال می‌کنند. شرکت‌های متخصص فروش هواپیما به مقاصد مشکوک یا تحریم‌شده، مدل‌های «بدون مالک» هواپیما را در انبار پیدا می‌کنند که مشتری به آن علاقه‌مند است. آن‌ها اسناد این هواپیما‌ها را چندین بار از یک شرکت (و کشور) به شرکت دیگر منتقل می‌کنند و اسنادی را برای خروج آن‌ها از انبار آماده می‌کنند و سپس هواپیما به طور ناگهانی در ایران ظاهر می‌شود.

این رسانه در ماه مارس گزارشی نوشته و گفته احتمالا هواپیما‌های گمشده لیتوانی در فوریه ۲۰۲۴ هم مورد مشابهی بوده اند.

رسانه «موتولوکو» در گزارش خود به سه ایرباس A۳۴۰ اشاره کرده که در بهار ۲۰۲۲ در آشیانه فرودگاه شیائولیای پارک شده بود در آن زمان به شماره یک شرکت لیزینگ گامبیایی ثبت شده بودند. تقریبا دو سال بعد، صاحب هواپیما‌ها درخواست پرواز آن‌ها از فرودگاه لیتوانی به سمت فرودگاه‌های کلارک فیلیپین و کلومبوی سریلانکا را برای تاریخ ۲۹ فوریه ۲۰۲۴ ثبت می‌کند. در همان روز اولین هواپیما فرودگاه شیائولیا را در ساعت ۱۴:۰۸ دقیقه و دومین هواپیما در ساعت ۱۴:۲۲ دقیقه به وقت محلی ترک کرده اند. سپس هر دو هواپیما ساعت ۱۷ بر فراز حریم هوایی ایران ناپدید شده اند. یکی در نزدیکی تهران و دیگری در نزدیکی چابهار.

در همان زمان رسانه‌ها گمانه زنی کردند که این هواپیما‌ها در ایران فرود آمده اند و دلیل این گمانه زنی هم اتفاقات مشابه در گذشته بوده است. از سوی دیگر رسانه «موتولوکو» نوشته در ماه‌های آتی هواپیما‌های مذکور با شماره‌های ثبت شده به اسم جمهوری اسلامی ایران اقدام به پرواز کرده اند.

آیا مقامات هوانوردی لیتوانی قبل از پرواز این دو هواپیما از این مبادله خبر داشته اند؟

گزارش‌های مربوط به ماه مارس و سپس گزارش‌های اخیر رسانه‌های لیتوانی نشان می‌دهد آن‌ها اطلاعی از این مبادله نداشتند. صاحب هواپیما اعلام کرده بوده هواپیما قرار است در مقصد دیگری فرود بیاید، اما مسیر را با موفقیت تغییر داده و در ایران فرود آمده است.

موتولوکو می‌گوید مساله دیگر این است که همین الان یک ایرباس A۳۴۰-۶۰۰ دیگر هم به اسم کمپانی گامبیایی در فرودگاه لیتوانی متوقف شده که به نظر می‌رسد از پرواز آن به دلیل نقض تحریم‌ها جلوگیری به عمل آمده است.